4. Fiilden Fiil Yapan Yapım Ekleri

Eklendiği fiil kök yahut gövdelerinden fiil türeten eklerdir.
En sık kullanılan fiilden fiil yapma ekleri:
“–dır/–dir/–dur/–dür, –t, –n, –l, –ş, –mse, –ala/–ele …”
oyna oynat, tut tut(u)n, gör gör(ü)ş sev sevdir, bil bil(i)n, kov kovala

Fiil kök ve gövdelerine getirilerek fiil gövdesi türeten eklerdir:

-t
Çatı ekidir; geçişsiz fiilleri geçişli (oldurgan) yapar; geçişli fiillerin de geçişliliğini artırır (ettirgen yapar).
Genellikle ünlüyle biten fiillere gelir:

Yürü-t-, acı-t-, ak-ı-t-, oku-t-, anla-t-, ağla-t-, ara-t-, kızar-t-...

-°r
Çatı ekidir. "-t" ile aynı görevdedir; oldurganlık ve ettirgenlik görevi vardır. genellikle ünsüzle biten fiillere gelir:
Çık-a-r-, kop-a-r-, kaç-ı-r-, uç-u-r-, bat-ı-r-, düş-ü-r-, iç-i-r-...

-dır/-dir/-tır/-tir
Çatı ekidir; geçişsiz fiilleri geçişli (oldurgan) yapar; geçişli fiillerin de geçişlilik derecesini artırır (ettirgen yapar):

Yaz-dır-, sor-dur-, aç-tır-, çiz-dir-, sök-tür-, as-tır-, koş-tur-...

-l
Çatı ekidir; edilgen ve dönüşlü fiil yapar:

At-ı-l-, soy-u-l-, yaz-ı-l, çiz-i-l-, ay(ı)r-ı-l-, gid-i-l-...

-n
Çatı ekidir; edilgen ve dönüşlü fiiller yapar:
Başla-n-, tara-n-, yıka-n-, bil-i-n-, sil-i-n-, sür-ü-n-, taşı-n-, al-ı-n-...


Çatı ekidir; işteş fiil yapar:

Döv-ü-ş-, at-ı-ş-, tart-ı-ş-, gör-ü-ş-, uç-u-ş-, bekle-ş-, it-i-ş-, selâmla-ş-...

-ala/-ele
Devamlılık, anlatılan işin art arda yapıldığını bildirir:

Kov-ala-, it-ele-, silk-ele-, dur-ala-, tep-ele-...

 

 


Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol